Ustalık Belgesi Niçin Gereklidir? 

3308 sayılı kanun- Madde 30- (Değişik: 29/06/2001-4702 K/18 

md.) Ustalık belgesine sahip olanlar veya bunları işyerlerinde 

çalıştıranlar bağımsız işyeri açabilir. 

 

Bu Kanun kapsamına alınan il ve mesleklerde; belediyeler ve 

işyeri açma izni vermeye yetkili diğer kurum ve kuruluşlar işyeri 

açacaklardan, meslek odaları ise işyeri sahibi olarak üye kaydı 

yaptıracaklardan, ustalık belgesi istemek zorundadır. 

 

Bu işyerlerinde alanında meslekî eğitim almış olanlar istihdam 

edilir. İstihdam edilenlerin almaları gereken eğitimin seviyesi, 

türü ile halen çalışanların durumu Bakanlıkça çıkarılacak 

yönetmelikle belirlenir. 

İşyeri sahipleri veya o işyerinde çalışan ustalık belgesi sahipleri, ustalık belgelerini işyerlerine asar. 

Ustalık belgesi sahibi olanlar bu haklarını on sekiz yaşını tamamlayana kadar kullanamaz. 

Teknik lise mezunları veya meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarının dört yıllık eğitim programlarından mezun 

olanlara, ustalık belgesinin yetki ve sorumluluklarını taşıyan, mesleklerinde bağımsız İşyeri Açma Belgesi verilir. 

Ustalık belgesi bulunmayanlar usta unvanı ile çalışamaz ve çalıştırılamazlar. 

Meslekî ve Teknik Eğitim Yönetmeliği Madde 293- Kanunun; 30 uncu maddesine aykırı olarak ustalık belgesi 

olmadan açılan iş yerleri, durumun öğrenilmesinden itibaren il meslekî eğitim kurulu ile ilgili makamların başvurusu 

üzerine mahallin mülkî amirince yedi gün içinde kapatılır. 

Ustalık Belgesi Nasıl Alınır? 

Ustalık belgesi bu ad altında Türkiye´de Mesleki (Çıraklık) Eğitim Merkezleri tarafından verilir. Belge almak isteyen kişiler 

bu merkezlere başvuruda bulunurlar. Kanun ve yönetmeliklere göre kişi doğrudan ustalık sınavına alınır veya ustalık 

belgesi verilir. 

 

Kimler Ustalık Belgesi Alabilirler? 

Bir meslekte ustalık belgesi verilebilmesi için kişinin çalıştığı mesleğin o ilde 3308 sayılı kanunun uygulama kapsamında 

olması gerekir. Kanun kapsamında olmayan meslek dallarında Kalfalık ve Ustalık belgesi verme yetkisi ilgili meslek 

odalarındadır. Ancak meslek lisesi mezunu olarak doğrudan ustalık belgesi almak için başvuruda bulunanlar Türkiye´de 

herhangi bir ilde bu mesleğin kanun kapsamında olması halinde ustalık belgesi alabilir veya ustalık sınavlarına 

girebilirler. 

 

Kalfalık belgesini aldıktan 3308 sayılı kanun´un 28/b maddesi gereğince ustalık eğitimine katılanlar, ustalık eğitimi 

çalışma süresi kadar çalıştıktan sonra ustalık sınavına katılırlar. 

Kalfalık yeterliğini kazanmış olup mesleklerinde en az beş yıl çalışmış olanlar ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler. 

Bu sınavları başarı ile tamamlayanlara ustalık belgesi verilir. Kanun maddesi (28/c) 

 

Kalfalık belgesi almış olup, kalfalık belgesini aldığı tarihten itibaren mesleklerinde en az beş yıl çalışmış olanlar 3308 

sayılı kanun´un 28-c maddesi gereği ustalık sınavlarına doğrudan katılabilirler. (06.01.1998 tarihinden önce kanun 

kapsamına alınan meslek dalları için 06.01.1998 tarihinden bu güne kadar olan bölümlerine ait çalışma sürelerinin 

ayrıca sosyal güvenlik kuruluşundan belgelendirilmesi istenir. 06.01.1998 tarihinden sonra kanun kapsamına alınan 

meslek dalları için kanun kapsamına alındıkları tarihten bu güne kadar olan bölümlerinin sosyal güvenlik kuruluşlarından 

belgelendirilmesi istenir.) Mesleğin ilde kanun kapsamına alındığı tarihte kalfalık belgesine veya kalfalık belgesine denk 

bir belgeye sahip olanlardan 22 yaşını doldurmuş olanlar, başvuru süreleri içinde başvurmaları halinde doğrudan ustalık 

sınavlarına alınırlar. 

3308 sayılı kanun´un geçici 1. maddesine göre doğrudan kalfalık sınavına katılarak belge almış olanlar; 

a)Çıraklık eğitimi süresi 2 yıl olan mesleklerde çalışanlar 7 yıl, 

b)Çıraklık eğitimi süresi 3 yıl olan mesleklerde çalışanlar 8 yıl, 

c)Çıraklık eğitimi süresi 4 yıl olan mesleklerde çalışanlar 9 yıl Meslekleri ile ilgili işlerde çalıştıklarını Ek-3 Formu ile belgelendirdiklerinde, kalfalık belgesini almaya hak kazandıkları 

dönemden sonra açılacak ilk ustalık sınavına alınırlar. 

(Kanun´un Geçici 1 inci maddesinden yararlanıp doğrudan kalfalık sınavına giren ve başarılı olarak ustalık sınavına 

başvuranların, yukarıda belirtilen süreler kadar mesleği ile ilgili bir işte çalıştığını, iş yerinden veya sosyal güvenlik 

kuruluşlarının herhangi birinden alacakları belge ile belgelendirmeleri gerekir. 6/1/1998 tarihinden önce çıraklık eğitimi 

uygulama kapsamına alınan mesleklerde, 6/1/1998 tarihinden sonrasına ait hizmetlerin sosyal güvenlik kuruluşlarından 

birine primlerin yatırılmış olduğunun belgelendirilmesi istenir. Bu durumda olanların başvurduğu ilde, mesleğinin çıraklık 

eğitimi uygulama kapsamına alındığı tarih ile 6/1/1998 tarihi arasında 18 yaşını tamamladığı tarihten sonraki hizmetleri 

dikkate alınır. 

6/1/1998 tarihinde veya sonrası bir tarihte çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan mesleklerde, mesleğin çıraklık 

eğitimi uygulama kapsamına alındığı tarihten sonrasına ait olan hizmetlerin sosyal güvenlik kuruluşlarından birine 

primlerin yatırılmış olduğunun belgelendirilmesi istenir.) 

En az 3 yıllık bir mesleki teknik eğitim veren lise ve dengi okullardan 1985-1986 öğretim yılından sonra mezun olanlar 

doğrudan ustalık sınavlarına katılırlar. Önceki mezunlar doğrudan ustalık belgesi alır. (Elektrik tesisatçılığı 2. sınıf yetki 

belgesi de bu kapsamda değerlendirilir. Elektrik tesisatçılığı 1. sınıf yetki belgesi sahiplerine doğrudan ustalık belgesi 

verilir. Astsubay sınıf okulları mezunları ilgili genelge de dikkate alınarak bu kapsamda değerlendirilir.) 

Mesleğinin, ilde kanun kapsamına alındığı tarihte, iş yeri sahibi olup fiilen usta olarak çalışanlar; Bakanlıkça duyurulan 

tarihlerde ilgili merkez Müdürlüğü'ne EK-4 form ile mesleğinin o ilde Kanun kapsamına alındığı tarihte iş yeri sahibi 

olduğunu vergi dairesinden ve bu meslekte fiilen usta olarak çalıştığını bağlı olduğu meslekî kuruluştan onaylattırarak 

başvurduklarında kendilerine doğrudan ustalık belgesi verilir.(Af çıktığı zaman) 

Elektrik Tesisatçılığı meslek dalında ustalık belgesi alacak iş yeri sahiplerinden ayrıca Elektrik Tesisatçılığı Kalfalık 

Belgesi veya en az "Elektrik Tesisatçılığı Üçüncü Sınıf Yetki Belgesi" istenir. 

*Yürürlükten kaldırılmış bulunan 2089 sayılı Çırak, Kalfa ve Ustalık Kanunu´nun Geçici 4 üncü maddesi hükmüne göre 

ustalık belgesi almış olanların bu belgeleri, Kanun´un Geçici 3 üncü maddesine göre geçerli sayıldığından bunlara ayrıca 

iş yeri sahibi olarak aynı meslek dalında ustalık belgesi verilmez. 

Mesleğinin çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alındığı tarihte iş yeri sahibi olup bu iş yerinde fiilen usta durumunda 

çalıştığını belgelendirmiş olanlardan öğrenim belgesi olmayanlar, diplomalarını alıncaya kadar geçerli olmak üzere, 

"Mesleğini Devam Ettirme Belgesi" düzenlenir. 

En az 4 yıllık eğitim veren mesleki ve teknik ortaöğretim kurumlarından mezun olanlara, meslek lisesini bitirdikten sonra 

alanı ile ilgili bölümde ön lisans eğitimi alanlara ve 4 yıllık fakülte mezunu olanlara doğrudan işyeri açma belgesi verilir. 

Ön lisans eğitimi alanlardan lise mezunu olanlar 1 yıl çalışmışlık belgelendirerek işyeri açma belgesi alır. İşyeri açma 

belgesi ustalık belgesi ile aynı yetki ve sorumluluklara sahiptir. 

Bunların dışında kalan veya yurt dışından alınmış olan belgeler denklik işlemlerine tabiidir. 

Ustalık belgesi sahibi olan kişiler bağımsız işyeri açabilirler. 

Ustalık belgesine sahip olan kişiler yanlarında çırak çalıştırabilmek için Usta öğreticilik belgesi almak zorundadırlar. 

Çalışmışlık sürelerinin hiç birine askerlik süreleri dahil edilemez. 

Zorunlu sebeplerden dolayı ( Yurt dışında bulunanlar, Askerlik görevini yapmakta olanlar,Göz altında bulunan veya 

mahkûm olanlar,Tam teşekküllü bir sağlık kuruluşundan alınmış hastalık raporu bulunanlar,Etkileri bu süreyi dolduracak 

kadar doğal afete maruz kalanlar) geçici 1. madde gereği verilen sürelerde haklarını kullanamayanlar zorunlu sebebin 

ortadan kalkmasından itibaren 90 gün içinde bu haklarını kullanabilirler.2089 sayılı kanuna göre ustalık belgesi alanları 

belgelerinin geçerliliği devam ettiğinden yeniden belge düzenlenmez. 

 

 Ustalık Sınavları için Hangi Belgeler İstenir? 

Ortak Belgeler; 

a) Öğrenim belgesinin aslı ve örneği, 

b) Nüfus cüzdanı aslı ve örneği, 

c) Dört adet vesikalık fotoğraf 

d) Sağlık ve fizikî durumunun mesleğinin gerektirdiği işleri yapmaya uygun olduğunu gösterir doktor raporu 

Yukarıdaki belgelere ek olarak ; 

Mesleki teknik ortaöğretim okulu mezunu, yüksek okul mezunu, fakülte mezunu olarak doğrudan belge alacak olanlar 

durumlarını belirtir dilekçe, 

Mesleğin kanun kapsamına alındığı tarihte kalfalık belgesi veya denk belgeye sahip olup 22 yaşını doldurmuş olanlar 

Ek-2 formu (Af çıktığı zaman) 

Ustalık eğitimine katılarak çalışma süresini tamamlayanlar Ek-3 formu ve kalfalık belgesi, 

Kalfalık belgesi aldıktan sonra 5 yıl çalışanlar, kanun´un geçici maddesi gereği doğrudan kalfalık sınavına katılarak belge 

alanlar Ek-3 formu ,kalfalık belgesi ve sosyal güvenlik kuruluşlarının birinden alınmış belge, 

Lise sonrası ön lisans mezunlarından 1 yıllık çalışmışlık belgesi ve sosyal güvenlik kuruluşlarından birinden bu yıla ait 

primleri gösterir belge, 

İşyeri sahibi olarak Elektrik tesisatçılığı meslek dalında doğrudan ustalık belgesi alacaklardan kalfalık belgesi veya 3. 

sınıf yetki belgesi ayrıca istenir. 

 

Ustalık Sınavları Nasıl Yapılmaktadır? 

Ustalık sınavına giriş belgesini alan adayların sınav için hazırlık işlemleri bitmiş olur. 

Ustalık sınavları Şubat-Haziran ve Eylül dönemlerinde yapılmaktadır. 

Sınav tarihi ve listeleri sınav ayından en geç bir hafta önce merkezimizde ilan edilir ve ayrıca sitemizde de yayınlanır. 

Adayların sınavları Yazılı ve Uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur. Yazılı bölümde adaylar genel bilgi dersleri ve 

meslek derslerinden sorumlu tutulur. Uygulama bölümünde ise Mesleki Uygulama (Pratik) dersinden sorumlu tutulur. 

Sınavlarda başarılı olmanın öncelikli şartı sınavlara katılmaktır. Herhangi bir dersten sınava girmeyen aday o dersten 

başarısız olur ve bir sonraki döneme kalır. 

Sınavlarda 5´lik not sistemi uygulanır. ( 0-geçersiz, 1-zayıf, 2-geçer, 3-orta, 4-iyi, 5-pekiyi) 

Sınava giren adayların sonuçları tüm mesleklerin sınavlarının bitimini takip eden 15 gün içinde merkezimizde ilan edilir 

ve ayrıca sitemizde yayınlanır. 

Başarısız olan adaylar bir sonraki dönem sadece başarısız oldukları derslerden sınavlara tekrar girerler. 

Adayların 12 dönem ( 4 yıl) sınavlara girme hakkı vardır. Bu süre içerisinde sınavı kazanamayan veya sınavlara 

girmeyen adaylar haklarını kaybederler. (Askerlik, hastane, hapishane vb. özür durumlarında geçen sınav hakları bu 

durumu belgelendirmeleri kaydı ile iade edilir.) 

Ustalık belgesini alan adaylar Usta öğreticilik kursu için başvuruda bulunabilirler. 

Ustalık Eğitimi kurslarına katılaraktan Ustalık Belgesi alınabilir. Bunun İçin; 

 

Ustalık Eğitimi 

İsteyen kalfalar için ustalık eğitimleri düzenlenir. Kalfaların katılacağı ustalık eğitiminin kapsam ve süresi, Bakanlıkça 

hazırlanacak programlarda belirlenir. Bu eğitim; çalışma saatleri dışında valilikçe uygun görülecek yerlerde yapılır. Söz 

konusu eğitim kurum müdürlüğünce hazırlanacak ve valilikçe onaylanacak çalışma takvimine göre düzenlenir. 

 

Ustalık eğitimine kayıt edilen kalfalar, kalfa değerlendirme ve kütük defterine kaydedilir ve bunlar için kalfa kayıt dosyası 

düzenlenir. İlişiği kesilen veya başka bir kuruma nakli yapılan kalfanın durumu, kalfalık belgesinin arkasına ve kalfa 

değerlendirme ve kütük defterindeki açıklama bölümüne yazılır. 

 

Ustalık eğitiminde teorik eğitimin yanı sıra pratik eğitime devam esastır. Eğitim süresince kayıtlı kalfaların meslekleri ile 

ilgili bir iş yerinde çalışıp çalışmadıkları ilgili müdürlükçe izlenir. Kalfaların iş yeri değişikliklerinde iki aydan fazla pratik 

eğitim eksiklikleri, pratik eğitim süresine eklenir. İşinden ayrıldığı belirlenen kalfaların kayıtları, iki ay içinde yeni bir iş 

yerinde çalışmaya başlamamaları durumunda silinir.  

 

Müdürlükçe bir meslek dalında ustalık eğitimine kaydedilen kalfa sayısının sınıf oluşturacak kadar olmaması ya da 

ustalık eğitiminin çeşitli olanaksızlıklar nedeniyle yapılamaması durumunda, eğitime alınamayan kalfaların kayıtları, 

eğitim ve ulaşım olanağı bulunan en yakın kuruma nakledilir. Bu konuda, il meslekî eğitim kurulunca gerekli plânlama 

yapılır. 

 

Bu kalfaların durumu ve meslek dalları itibarıyla sayısı, ilgili müdürlükçe öğretim yılı başlamadan önce il meslekî eğitim 

kurulunun sekretarya görevini yürüten müdürlüğe bildirilir. İl meslekî eğitim kurulu kararıyla başka bir kuruma 

nakledilemeyecekleri yönünde karar alınması durumunda kalfaların eğitimi, aynı meslek alanı içindeki meslek dallarına 

ait meslek bilgisi dersleri birleştirilmiş sınıflarda yapılabilir. Birleştirilmiş sınıflarda da eğitime alınamayan kalfalar, beşinci 

yılın sonunda mesleklerinde beş yıl çalıştıklarını belgelendirmeleri durumunda ustalık sınavlarına katılabilirler. 

 

Ustalık eğitimine kayıt yaptıranların ustalık sınavlarına girebilmeleri için kalfalık belgesinin düzenlendiği tarihten sonra, 

mesleklerinin özelliğine göre Bakanlıkça belirlenecek süre kadar çalışmış olduklarını belgelendirmeleri ve eğitimi başarı 

ile tamamlamaları gerekir. 

 

Ustalık eğitimine devam ederken askerlik görevi nedeni ile bu eğitimden ayrılanların askerlik görevi sırasında aynı 

meslekte yapmış oldukları çalışmalar, pratik eğitim süresine dahil edilmez. Bu gibi durumlarda olanların ustalık 

sınavlarına girebilmeleri için yarım kalan eğitim süresini tamamlamaları gerekir. 

 

Ustalık eğitimine kayıt yaptırmayan kalfaların ustalık sınavlarına girebilmeleri için meslekleri ile ilgili işlerde en az 5 yıl 

süre ile çalışmış olduklarını sosyal güvenlik kuruluşlarından alacakları hizmet belgesi ile belgelendirmeleri gerekir. 

Meslek kuruluşlarına kayıtlı iş yerlerinde çırak olarak çalışıp kalfa olanlar, aynı iş yerinde en az bir yıl kalfa olarak 

çalışmak zorundadırlar. 

Kalfalar; 

a) Zorunlu askerlik hizmeti, 

b) İkametini başka il/ilçeye taşıması, 

c) Sağlığının mesleğini sürdürmesini olanaksız kılacak şekilde bozulduğunu sağlık raporu ile belgelendirmesi, 

d) İş yeri sahibi gerçek kişi ise ölümü, tüzel kişi ise dağılması veya iş yerinin iki aydan fazla süre ile kapalı bulunması 

ve benzeri nedenlerle iş yerinden ayrılabilirler. 

Meslekî ve teknik orta öğretim programları mezunlarının ustalık eğitimi 

Madde 28- Meslekî ve teknik orta öğretim kurumları veya meslekî ve teknik eğitim okul ve kurumlarından mezun 

olanlardan isteyenlere; bir iş yerini bağımsız olarak yönetmek için gerekli bilgi, beceri ve davranışları kazandırmak ve 

ustalık sınavlarına hazırlamak amacıyla ustalık eğitimi düzenlenir. Bunlar, kalfalar için açılmış olan ustalık eğitimine 

devam edebilirler. 

Ustalık eğitiminde uygulanan programların kapsam ve süreleri, Meslekî Eğitim Kurulu'nun görüşü alınarak Bakanlıkça 

belirlenir. 

Ustalık eğitimi kurslarında okutulan derslerin adları ve saatlerine aşağıda yer verilmiştir: 

Kalfaların Ustalık Eğitimi Programı Dersleri 

 1. İnsan Sağlığı ve İş Güvenliği (32 Ders saati ) 

 2. İş ve İnsan İlişkileri (24 Ders saati ) 

 3. İşletme Bilgisi (16 Ders saati ) 

 4. Sigorta ve Vergi Mevzuatı (16 Ders saati ) 

 5. Çalışma Hukuku (32 Ders saati ) 

 6. Ekonomi (24 Ders saati ) 

 7. Muhasebe (32 Ders saati ) 

 8. Meslek Dersleri (64 Ders saati)